Karkamış

Karkamış MÖ 2. binyıl öncesinde de önemli bir yerleşkeydi. MÖ 15. ve 14. yüzyıllarda Mitanni (Hurri) egemenliği altında kalan Karkamış, I. Şuppiluliuma zamanında (MÖ 1330 civarında) Hitit kontrolüne girmiştir. Şuppiluliuma burayı, oğlu Piyasili (Hurrice adı Şarri-Kuşuh) tarafından yönetilen bir vasal krallık haline getirmiştir. Fırat nehrinin batı kıyısındaki Karkamış, Geç Bronz Çağı’nda Hititlerin Suriye bölgesinin idari başkenti olmuş ve Hittite kraliyet ailesinden fertler tarafından yönetilmiştir. MÖ 1180 dolaylarında Hitit İmparatorluğunun yıkılmasından hemen sonra kuzeyde Malatya'ya kadar uzanan bir bölgeye hakim olmuş, daha sonraları ise sadece Karkamış çevresinede, güneydoğu Anadolu ve kuzey Suriye’de kurulan birçok küçük Geç Hitit krallıklarından biri haline gelmiştir. Önemli bir ticaret merkezi olan Karkamış MÖ 9. yüzyılda en parlak dönemini yaşamıştır. Karkamış’ın koruyucu tanrıçası Hurri kökenli Kubaba’ydı. Betimlemelerinde Kubaba, elinde bir ayna tutan ve uzun bir elbise giymiş bir kadın olarak ayakta veya oturur vaziyette gösterilmiştir. MÖ 9. yüzyılda şehir Asur baskısı altına geldiği zamanlarda iki kere Asur kralları II. Asurnasirpal'a ve III. Salmaneser’e haraç ödendiği bilinmektedir. En sonunda Asur kralı II. Sargon tarafından son Karkamış kralı Pisiri zamanında MÖ 717’de zaptedilmiştir.

Kentin kalıntılarının bulunduğu yer 1876 yılında George Smith tarafından tesbit edilmiştir. Şehir ilk olarak British Museum sponsorluğunda özellikle 1911 ile 1914 yılları arasında, D. G. Hogarth, R. C. Thompson, C. L. Woolley ve T. E. Lawrence tarafından kazılmıştır. Bu kazılar sonucunda savunma duvarları, tapınaklar, saraylar ve çok sayıda bazalt heykel, rölyef ve yazıtlardan oluşan Geç Hitit ve Asur dönemine ait önemli kalıntılar ortaya çıkarılmıştır. Türkiye-Suriye sınırının Türkiye tarafında yer alan höyük 1950’lerden itibaren mayın tarlası içinde kalmıştır. 2011 yılında mayınlar Türk hükümetince temizlemiş ve yeni kazılar Bologna Üniversitesi’nden Prof. N. Marchetti başkanlığında aynı yıl içinde başlatılmıştır.

Anıtsal buluntuların hepsi Geç Hitit dönemine aittir. Karkamış, MÖ 1. binyılda Fırat nehrinin kıyısındaki bir yükselti üzerinde, duvarla çevrili bir iç şehir ile bunun dışında yer alan bir dış şehri barındırmaktaydı. Kazılarda kaleye ve Fırtına Tanrısı tapınağına doğru uzayan bir törenyolu ve kaleye çıkan geniş bir basamaklı yol ortaya çıkarılmıştır. Bu yapılar bazalt ve kireçtaşı kabartmalarla süslenmiştir. Erken dönem kazılarında bulunan ortostatların ve heykellerin çoğu Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesinde, bir kısmı da British Museum’dadır. Yeni kazılarda bulunanlar ya Gaziantep Müzesine nakledilmiş ya da kazı alanında muhafaza edilmiştir.


Büyük boy görmek için resimlere tıklayınız. Çesitli eserlerin detay sayfaları icin sayfanın sonuna bakınız.

Şehir Planı

Rölyefli Uzun Duvar


İç Kaleye Çıkan Büyük Merdiven


Haberciler Duvarı


Yariri ve Kamani'nin Rölyefli Payandası


Tören Yolu


Kral Kapısı


Su Kapısı


Fırtına Tanrısı Tapınağı


İç Şehir Güney Kapısı


Son buluntular